Жаратылыстану айлығы: География. Қызықты география әлемінде.

Құрманбаева Гүлнұр география мұғалімі.
Мақсаты: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын ойын арқылы арттыру. Шапшаңдық, ойлау, тапқырлық қасиеттерін дамыту. Ұжымшылдыққа, ұқыптылыққа, ойын айта білуге үйрету.
Білімділік:Оқушылардың өткен тақырыптары бойынша білімдерін тексеру.
Дамытушылық: оқушылардың ой-өрісін, ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту, шапшаңдылықпен, тапқырлықпен жылдам жауап беруіне дағдыландыру
Тәрбиелік:Жолдастарына көмек беру, табиғатты суюге тәрбиелеу, экологиялық тәрбие беру.
Барысы:
География пәні-өзіндік ерекшелігі бар пән. Ол жалпы құрлық-жер бетін, планетамызды, табиғатты, ондағы тіршілік ететін өсімдік, жануарлар дүниесін, жер бедерін, байлығын және өмір сүріп отырған бірнеше мыңдаған ұлттар мен ұлыстардың тіршілігін зерттеп үйрететін ғылым. География пәнінің және бір ерекшелігі-оқушылар өздігінен ізденіп, білім дағдысын толықтыруға әртүрлі суреттер, сызбанұсқалар, карталармен көп жұмыстар жүргізуге ерекше назар аударылады. Олай болса, осы мектептің 7 "А",. "Б"сынып оқушылары арасында «Қызықты география әлемінде» айдарымен ұйымдастырылған географиялық интеллектуальды сайысымызды бастаймыз.

Сайысымыз мынадай турлардан тұрады:
І тур «Не? Қайда? Қашан?»
ІІ тур "Ең... Ең... Ең...”
ІІІ Тур "Бейне сұрақ”
ІV тур "Полиглот”
V тур "Тапқыр болсаң, тауып көр”
VІ тур "Кім білгіш
Ал ендеше оқушыларымызға адал баға беретін әділ қазы алқаларымен таныстырып өтсек:
Тәрбие ісінің меңгерушісі: Аймаханова Жанна Болатхановна
Биология пәнінің мұғалімі: Валиева Зәуре Сүйіндікқызы
География пәнінің мұғалімі; Хаджиева Айгуль Сериккалиевна
Тарих пәнінің мұғалімі: Бекболатова Эльмира Сарсенкуловна
І тур
Не? Қайда? Қашан?
Тапсырма оқылғаннан кейін жауаптарыңыз дайын болса, алдарыңыздағы жалаушаны көтересіздер.
Егер жауап қате болса, келесі дайын топ жалаушасын көтеріп жауап берулеріне болады.
Ал ұпай дұрыс жауап берген топтың еншісінде болады
1-топ сұрақтары
1. География ғылымы нені зерттейді?(Грек тілінен гео –жер , графо –жазу) жер шарының табиғат құбылыстарын, ерекшеліктерін , экономикасын зерттейді.)
2. География неше салаға бөлінеді?(2 физикалық экономикалық)
3. География ғылым ретінде қай жерде қалыптасты? (Ежелгі Грекияда)
4. Глобусты кім ойлап тапты , қай ғасырда?(Мартин Бехайм 15 ғасырда)
5. Ұлы географиялық ашулар заманы қай ғасырлар?(15 ғасырдың соңы мен 17 ғасырдың ортасы)
6. Жер шарын алғаш айналып шыққан саяхатшы?(Фернан Магеллан)
7. Орыс география қоғамы қай жақта, қай жылы құрылды?(1845 жылы Санкт-Петербург)
8. Күнге ең жақын нүкте мен ең алыс нүкте ?(Афелий , Перегелий)
9. Жер Күнді орбитамен қанша уақытта айналып шығады?(365 күн , 6 сағат)
10. Азимут дегеніміз не?(Белгілі бір зат пен солтүстік бағыт арасындағы бұрыш)
11. Масштабтың неше түрі бар?(3 түрі, атаулы , сандыұ сызықтық)
12. Географиялық бойлық дегеніміз не? (жер бетіндегі нүктенің бастапқы меридианнан граус есебімен алынған қашықтығы)
13. Меридиандар мен параллельдердің қиылысуынан не пайда болады?(Градустық тор)
14. Жердің сыртқы құрылысын ата?(Атмосфера, гидросфер, биосфера)
15. Жер шарында неше литосфералық плита бар?(7)
2-топ
1. Жер шарының жалпы ауданы?(510.2 млн км 2)
2. Материктерді аудандарымен атап беріңіз?(Еуразия 54 млн км2, африка 30,3 млн км2 , солтүстік Америка 24 млн км 2, онтүстік америка 18 млн км 2, Антарктида 14 млн км 2, Аустралия 9 млн км2
3. "Үш теңіздің ар жағына саяхат” атты еңбектің авторы кім? Афанасий Никитин
4. 1820ж Антарктида материгін ашқан кімдер?(Лазеров пен Беленсгаузен)
5. Картографиялық проекцияның неше түрі бар?(3 түрі, Азимуттық, конустық, цилиндрлік)
6. Геохронологиялық кесте неше эрадан тұрады?(5 эра)
7. Жер шарында неше климаттық белдеу бар?(14(
8. Дүние жүзіндегі ең жылы ағыс?(Гольфстрим)
9. Африканың ең бойшан, ең аласа адамдары?(Тутси мен химилер, Пигмейлер)
10. Солтүстік Африка елдерін ата?(Солт Сахара, Мороко, Алжир , Тунис, Египет, Ливия)
11. Көк Ніл бастау алатын көл?(Тана)
12. Вильвичия өсімдігіне сипаттама?(Дінің ұзындығы 50смғ жапырағының ұзындығы 2 метр, кей аймақтарда 8 метрге шейн өседі)
13. Мадагаскар аралында тұратын аралас нәсіл?(Малагайсилер)
14. Кофенің отаны?(эфиопия)
15. Оңтүстік Африкадағы ұлттық парк? (Крюгер)
ІІ тур
Ең, Ең, Ең, ...
Бұл турда сұрақтар ауызша оқылады.
1 Минутта көп сұраққа жауап беру тексеріледі
1-топ.
1. Әлемдегі ең ірі материк-Еуразия (54 млн км²)
2. Әлемдегі ең үлкен шөл-Сахара (7 млн км²)
3. Әлемдегі ең ірі дүние бөлік-Азия (44 млн км²)
4. Әлемдегі халық ең тығыз қоныстанған континент-Еуропа (700 млн)
5. Әлемдегі ең суық жер-Антарктида (83°С)
6. Әлемдегі ең биік тау-Гималай (Джомолунга, 8848 м)
7. Әлемдегі ең ұзын тау-Анд (9000 км)
8. Әлемдегі ең үлкен көл-Каспий (390 мың км²)
9. Әлемдегі теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан жер-Гхор ойысы (403 м)
10. Әлемдегі ең үлкен түбек-Арабия (3 млн км²)
11. Әлемдегі ең терең көл-Байкал (1620 м)
12. Әлемдегі ең үлкен арал-Гренландия (2 млн 176 мың км²)Солтүстік
13. Әлемдегі ең ұзын жер асты үңгірі–Флинт-Мамонт (500 км)
14. Әлемдегі ең үлкен тау мұздығы-Хабборт (145 км)
15. Әлемдегі ең биік ағаш-Секвойя (100 м)
16. Әлемдегі ең суы мол өзен-Амазонка (6400 км)
17. . Әлемдегі ең биік сарқырама-Анхель (1054 м)
18. . Әлемдегі ең ылғалды ж/е ең жасыл материк-Оңтүстік Америка
19. Әлемдегі ең ірі эстуарийлық өзен сағасы–Ла-Плата (ені
20. Әлемдегі ең ұзын әрі енді тау жүйесі-Кордилера (ұзындығы
21. . Әлемдегі ең жылдам планета-Меркурий (172 мың км/сағ)
22. Әлемдегі ең жылдам қозғалатын құс-Ителгі (200 км/с
23. Әлемдегі ең тығыз планета-Жер (судан 5 есе тығызырақ
24. Әлемдегі ең ауыр жылан-Анаконда (200 кг)
25. 70. Әлемдегі ең жылдам ұшатын бунақденелілер-Инеліктер (9км/сағ)
26. 71. Әлемдегі ең биік шөп-Бамбук (25 м)
27. Әлемдегі ең қауіпті саңырауқұлақ-Боз арамқұлақ.
28. Әлемдегі ең ірі сейсмикалық белдеулер-Альпі-Гималай, Тынық мұхиты
2-топ:
1. Жер шарындағы ең жоғарғы температура-Африкада тіркелген (+58°C)
2. . Құрлықтағы ең ірі жануар-Африка пілі (7,5 тонна)
3. . Африкадағы ең ірі көл-Виктория (68 мың км²)
4. . Африкадағы ең терең көл-Танганьика (1470 м)
5. . Африкадағы ең ірі сарқырама-Тугела (933 м)
6. . Әлемдегі ең аласа материк-Аустралия (биіктігі 215 м)
7. . Әлемдегі ең құрғақ материк-Аустралия (2/3 бөлігі шөлден тұрады)
8. . Аустралияның теңіз деңгеңінен ең төмен орналасқан нүктесі-Эйр көлі (-16 м)
9. . Аустралияның теңіз деңгеңінен ең биік орналасқан нүктесі-Косцюшко (2228 м)
10. . Әлемдегі ең терең мұхит-Тынық мұхиты (11022 м)
11. . Әлемдегі ең ірі мұхит-Тынық мұхиты (179 млн км²)
12. . Әлемдегі ең ыстық планета-Шолпан (462°C)
13. . Әлемдегі ең суық планета-Плутон (-235°C)
14. . Әлемдегі ең үлкен жанартау-Гавайядағы Мауна-Лао
15. Әлемдегі ең кішкентай құс-Колибри (5 см)
16. Әлемдегі ең күшті циклон-1991ж, Бангладештегі циклон (138 мың адам қаза тапты)
17. Әлемдегі ең ірі жапырақ-Рафия пальмасы (20 м)
18. . Әлемдегі ең ірі тұқым-Кокос пальмасы (20 кг)
19. . Әлемдегі ең ежелгі өсімдік-Каучик ағашы, антарктикалық қына (12 мың жыл)
20. . Әлемдегі ең ауыр жыртқыш-Касатка (салмағы 9000 кг, ұзындығы 9 м)
21. Әлемдегі ең ұзын құрт-Солт. теңіз немертині (55 м)
22. Әлемдегі ең биік сүтқоректі-Керік (6 м)
23. Құрлықтағы ең жылдам жануар-Қабылан (100 км/сағ)
24. 76. Әлемдегі ең ұзын бұғаз-Мозамбик (1670 км)
25. Әлемдегі жауын-шашынның ең көп түсетін жері-Черапунджи (жылына 12000мм)
26. . Әлемдегі ең ірі маржандық құрылым-Үлкен Тосқауыл
ІІІ Тур
"Бейне сұрақ”
1-топ
Бейне сұрақ:
1.1519-1522 жылдары Испаниядан шыққан экспидиция құрамы 5 кеме , 265 адамнан тұрды. Бұл экспидиция нәтидесінде Жердің шар тәріздес екендігі, Ең үлкен мұхит Тынық мұхит екендігі анықталды. Осы экспидицияны басқарған саяхатшы кім?
Жауабы: 1519-1522 жылдары аралығында ғы экспедицияны басқарған Фернан Магеллан
2-топ
Бейне сұрақ:
1. Африканың ішкі аудандарын ашу мен табиғат жағдайларын танып біліп, 1855 жылы Замбези өзеніндегі Атақты Виктория сарқырамасын ашқан, оның еңбектерінде жергілікті халқы жайлы мәліметтер көп кездеседі. Бұл ғалым , саяхатшы кім?
Жауабы: Бұл саяхатшы Давид Ливингстон

IV Тур
"Полиглот”
Жұмбақтар жасырылынады жауабтарын қазақша , орысша , ағылшынша айтуларыңыз керек
1-топ
1.Барма жоқ па оны білмейсін,
Ол жоқ жерде өмір сүрмейсін( ауа, воздух, )
2.Қанатсыз құс маңып барады,
Көзінен жасы тамып барады. (Бұлт , облоко, )
3.Әуеден күбі түсті
Күбінің түбі түсті (Күн күркіреу, гроза, )
2-топ
1.Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады. (Күн, солнце , Sun)
2.Қараңғыда жымындайды , жанады,
Жарық түссе бірден сөніп қалады.(жұлдыз. Звезда, Star)
3.Гүлгүл жайнап жер аспан,
Гүрілдейді сай өзен,
Гүлжазира жарасқан,
Гүлдерімен қай кезең( Көктем, весна )
IV тур
Тапқыр болсаң, тауып көр!
Берілген қималарды құрастыру арқылы
белгілі бір материкті құрастырып,
қандай материк
екенін анықтап, соның ішінен
бір мемлекетке сипаттама беру
Географиялық орнына, астанасы,
мемлекеттік тілі,
халқы жалпы ерекшеліктері т.б
VI тур
"Білгенге
маржан”
Әр топқа белгілі бір мемлекеттердің туларын суреттерін көрсету арқылы сол мемлекеттін атын , астанасын айтуларыныз керек!
Сайыс міндеті – жеңу,
Оқу міндеті –білу.
Кім жеткенін мәреге,
Қалды бізге білу. – олай болса турнир қортындысын төрешілерден білейік.Турнир қортындысы бойынша жеңімпаз команда марапатталып, географиялық кеш қортындыланады.